Met het einde van 2022 is ook het 5000-soortenjaar Gelderse Poort afgesloten. En hóe! Met 6.031 waargenomen soorten (op het moment van schrijven, de teller loopt nog door) is het doel ruimschoots gehaald. Daarvan heeft onze ecoloog André Geelhoed er 2.771 op zijn naam staan.
Het 5000-soortenjaar Gelderse Poort is een initiatief van Staatsbosbeheer en de flora- en faunawerkgroep Gelderse Poort. Het doel was om 5.000 verschillende planten en dieren op naam te brengen in het gebied. Iedereen kon meedoen. André werd in eerste instantie gevraagd om bij de organisatie te helpen, maar koos ervoor om vooral zelf te gaan speuren in het veld. Op 1 januari 2022 begon hij aan zijn zoektocht die een jaar in beslag zou gaan nemen. Aan het einde van die eerste dag stond de teller al op 166 soorten.
Op zoek naar alles dat kruipt, vliegt, groeit en bloeit
Weekend in, weekend uit, trok André door de Gelderse Poort. “In totaal heb ik 383 uur buiten gelopen, gemiddeld 8 uur per week. Ik ging op zoek naar alles dat kruipt, vliegt, groeit en bloeit onder de strooisellaag, achter schors en op boomstammen. Ik zocht naar kevertjes, korstmossen, vliegjes en rupsen. Toen het voorjaar doorbrak, zocht ik meer naar insecten en zangvogels die klaar zijn voor het broedseizoen. En tegen het najaar naar paddenstoelen en planten met afwijkingen door aantasters. Mijn doel was om 2.000 soorten op naam te brengen. Met een vriend heb ik dat ambitieuze plan verhoogd naar 2.500 en uiteindelijk heb ik 2.771 soorten op mijn naam staan, waarvan 2.667 inheems in Nederland. Ik ben heel blij met dit resultaat.”
Alle waarnemingen van André. Ze laten bij elkaar de contouren van het gebied de Gelderse Poort zien.
Je blíjft nieuwe soorten ontdekken
André voelt zich in de natuur het meest in zijn element, als hij al struinend de schoonheid en soortenrijkdom kan bewonderen. “Ik heb fantastische vondsten gedaan, maar het totaalplaatje is het echte hoogtepunt. De verbinding tussen al die soorten, het systeem dat ze samenbrengt en de onderlinge wederzijdse afhankelijkheid is zo wonderlijk. Na al die uren in de Gelderse Poort kom ik er weer achter dat je nieuwe soorten blíjft tegenkomen, als je er maar tijd aan besteedt. Kijk je bijvoorbeeld op een nieuwe manier naar plantengallen, dan zie je weer heel veel nieuwe soorten. Al die soorten hebben een eigen verhaal, gedrag en ecologie. Ik vrees dat ik niet oud genoeg ga worden om dat ooit te kunnen bevatten en ontdekken. Dat is een groot goed natuurlijk, anders zou de wereld nog wel eens echt saai kunnen worden. Laten we er met z’n allen dan ook goed voor zorgen.”
Topvondsten in beeld
André laat een aantal mooie vondsten zien die hij het afgelopen jaar in de Gelderse Poort deed. Deze soorten zijn interessant omdat ze nooit eerder in dat gebied zijn gevonden, zeldzaam zijn of bijzonder moeilijk te vinden.
“Trogulus tricarinatus, een van de kaphooiwagens die huisjesslakken eten. Wie bedenkt dat? Mede door zijn bizarre uiterlijk is dit een van mijn favoriete vondsten.”
“Heidesteatoda (Asagena phalerata). Dit prachtige spinnetje heb ik al best vaak gezien, maar niet in de Gelderse Poort. Het is namelijk een echte heidespecialist en het was dus een grote verrassing om ’m nu op de rivierduin te vinden.”
“Meidoorndwergbladroller (Pammene agnotana) is een erg zeldzame bladroller, die voorkomt op oude meidoornstruwelen. Ik heb er al vaker naar gezocht, maar had hem nog niet eerder weten te vinden. Ik zag deze zowel ten noorden als ten zuiden van de Waal.”
“De micronachtvlinders zijn misschien wel mijn favoriete groep. Veel van hen zijn erg mooi getekend, zoals deze luciferbladroller (Pammene rhediella). Ik heb ze nooit eerder gevonden, maar dit jaar viel ik met mijn neus in de boter met op één dag meer dan dertig exemplaren bij elkaar.”
“Soorten die vallen in de groep ‘overige insecten’ vind ik stiekem erg leuke beestjes. Het zijn een beetje de buitenbeentjes van de insecten. Een van de leukste soorten die ik dit jaar zag, is deze Psectra diptera, een van de bruine gaasvliegen. Pas de 13e vondst voor waarneming.nl en nieuw voor de Gelderse Poort.”
“Een andere groep met bijzonder mooi getekende beestjes zijn de cicaden, zoals deze Idiocerus vicinus, die leeft op bittere wilg. Dat is een struikvormer die in de Gelderse Poort veel te vinden is.”
“Rijn-glasslak (Vitrinobrachium breve) is echt een specialist van de Gelderse Poort. Hij is verder alleen in het uiterste puntje van Zuid-Limburg waargenomen. Het is een bijzonder slakje met een heel bijzondere vorm, ergens tussen een huisjesslak en een naaktslak in.”
“Ik wist al dat prachtsmalsnuitje (Aethes tesserana) in de Gelderse Poort voorkomt. De enige eerdere waarneming van deze soort in Gelderland was namelijk ook van mij op dezelfde plek, vijf jaar geleden. Het leuke van dat ik hem weer zag, is dat het er dus op lijkt dat de soort hier permanent aanwezig is.”
“Soms zijn het de onooglijke soorten die juist voor leuke verrassingen zorgen. Pas maanden nadat ik deze gal op goudzuring vond kwam ik erachter dat hij van Contarinia rumicis blijkt te zijn. Een soort die alleen nog maar uit Zuid-Holland bekend is. Wat mij betreft zouden we deze wel zuringzaadgalmug kunnen gaan noemen in het Nederlands.”
“Deze Sciapteryx costalis was ook echt een hoogtepunt en bracht mij bij het zien ervan meteen zes jaar terug in de tijd, toen ik de soort vond op Cortenoever. Het was de eerste zeldzame wesp die ik vond, dus die had wel indruk gemaakt! Toen de 5e voor Nederland op Cortenoever, nu de 9e voor Nederland in Erfkamerlingschap. Het zijn allebei gebieden met een zeldzame flora, dus waar zou de soort van leven? Het blijkt scherpe boterbloem te zijn… Hoe dan? Blijkbaar zijn er nog andere eisen die hij stelt aan zijn omgeving.”
Wat zeggen de resultaten?
Ruim 6.000 waargenomen soorten, is dat veel? Je zou kunnen zeggen dat het goed gaat met de biodiversiteit in de Gelderse Poort. Toch is dat volgens André te kort door de bocht. “Ja, het is een plek waar meer ruimte is gekomen voor natuur en dat zie je terug in de soortenrijkdom. Maar stijgt dat aantal soorten daadwerkelijk, of neemt het alleen minder hard af? Hoeveel zouden het er 50 jaar geleden zijn geweest? En hoeveel tellen we er over 20 jaar? In elk geval is er veel data verzameld en hebben we nu een beter beeld van wat er allemaal leeft in de Gelderse Poort. Vergelijkingsmateriaal uit het verleden is er niet, misschien dat er in de toekomst nog eens een soortenjaar wordt gehouden.
