Zelfs de meest algemene soorten als huismus, gewone pad en haas zijn al lang niet meer zo alledaags. De relatief nieuwe methode Basiskwaliteit Natuur (BKN) wil algemene soorten weer volop de kans geven door het realiseren van een minimale natuurkwaliteit in het landschap. We ondersteunen onder meer gemeentes bij het op orde brengen van die basis.

Natuurlijk, we zijn met elkaar al langer bezig met natuurherstel en -behoud. Er zijn allerlei methodieken die zich richten op beschermde natuurgebieden, met monitoring van zeldzame(re) soorten. Voor die soorten worden ook stimuleringsmaatregelen bepaald en uitgevoerd. Maar, zo is de gedachtegang van Basiskwaliteit Natuur (BKN), het beschermen van natuurgebieden alléén is niet meer genoeg om een goede kwaliteit natuur in Nederland te kunnen waarborgen. BKN gebruikt juist de algemene plant- en diersoorten als graadmeter voor de stand van de natuur. De methode richt zich daarbij op landelijk en stedelijk gebied búiten natuurgebieden, plekken waar natuur níet de primaire functie is. BKN gaat ervan uit dat de basis op orde moet zijn, om uiteindelijk ook de natuur in beschermde gebieden te kunnen herstellen en behouden.

Waarom werken aan biodiversiteit?

Uiteindelijk is het doel: meer soortendiversiteit en meer aantallen planten en dieren. De soortenrijkdom staat immers onder druk. Steeds meer plant- en diersoorten nemen sterk af in aantal. Daarmee komen ecosysteemdiensten als een schone lucht, schoon water en een gezonde bodem in gevaar. Soortenrijkdom en een veerkrachtige natuur zijn ook belangrijk bij het tegengaan van de effecten van klimaatverandering, zoals hittestress, wateroverlast of juist extreme droogte. Het herstel van biodiversiteit is dan ook cruciaal voor een gezonde leefomgeving, nu en later.

Basiskwaliteit Natuur: hulpmiddel voor je beleid

BKN draagt bij aan een gezonde leefomgeving en een veerkrachtige natuur. Het is geen beleidsmiddel, maar een hulpmiddel om beleid en beleidsinstrumenten te schrijven of aan te scherpen, bijvoorbeeld je biodiversiteitsplan. BKN bundelt actuele kennis en ervaring en biedt een uniforme methodiek om een gebied in kaart te brengen en te beoordelen. Het mooie is dat deze nieuwe methode aansluit op andere beleidsprogramma’s, zoals het Aanvalsplan Landschap.

 

Het Ministerie van Landschap, Natuur en Voedselveiligheid heeft een kennisdocument rondom BKN opgesteld. NLadviseurs hielp mee bij de totstandkoming van dat document via zitting in een klankbordgroep. Het kennisdocument vind je hier. 

Wat is minimaal nodig?

Met de methode van BKN breng je in kaart welke landschapstypen er zijn en welke condities (randvoorwaarden) elk type minimaal nodig heeft om een basiskwaliteit te realiseren en ecosysteemdiensten en natuurlijke processen weer op gang te brengen. Met specifieke herstelmaatregelen breng je die randvoorwaarden op orde en zo krijgen algemene plant- en diersoorten de kans in het landschap te blijven of terug te keren. Ook andere soorten profiteren daar weer van.

Voorbij je eigen grenzen

We merken dat steeds meer (overheids)organisaties inzien dat werken aan natuurherstel en biodiversiteit, klimaatadaptatie en landschapsinrichting iets is wat we met elkaar moeten doen. Partijen zoeken vaker elkaars expertise en trekken intensiever met elkaar op voor een duurzaam resultaat. Dat is wat ons betreft een positieve trend, want niemand heeft hét antwoord of dé oplossing voor onze natuur- en klimaatproblemen. Ook voor BKN is de samenwerking tussen partijen van doorslaggevend belang. BKN gaat namelijk uit van een gebiedsgerichte aanpak. Bij het verbeteren en duurzaam in stand houden van de natuurkwaliteit van landschappen kijk je verder dan het gebied dat je zelf in beheer hebt. Biodiversiteit stopt immers niet bij je eigen landsgrenzen. Provincie, gemeentes, ondernemers, inwoners, agrariërs… iedereen heeft een rol, verantwoordelijkheid en belang.

Zet de juiste stappen

Ga je werken met BKN, dan doorloop je verschillende processtappen. Misschien weet je niet waar je moet beginnen. Het proces doorgronden, is een belangrijke start. Vervolgens ga je stap voor stap door dat proces. Wij kunnen bij elk onderdeel ondersteuning bieden. Je zet (met ons) onder meer de volgende stappen:

Beoordelen van de Basiskwaliteit Natuur:

• Indeling van stedelijk en landelijk gebied met per type de kenmerkende landschapselementen en soorten.
• Beoordelen van de basiskwaliteit van de natuur met behulp van criteria. Welke landschapselementen en soorten zijn er in de huidige situatie en welke zouden er moeten zijn? Overigens wordt niemand afgerekend op de aan- of afwezigheid van soorten. De metingen zijn bedoeld om inzichtelijk te maken aan welke knoppen je kunt draaien.
• In beeld brengen van de abiotische condities. Om de (basis)kwaliteit van het landschap te kunnen duiden, is een uitwerking van de condities essentieel. Naast de parameters over de inrichting van het landschap en het beheer en gebruik, gaat het ook om de abiotische parameters, zoals hydrologie, bodem en nutriëntenbalans.

Bepalen van visie en doel en werken aan draagvlak: 

• Opstellen van streefdoelen voor het landschap en bepalen van maatregelen om die doelen te halen. Hoe ziet mijn gebied eruit als de Basiskwaliteit Natuur op orde is? Welke visie hebben gebruikers en beheerders voor het gebied en hoe sluit die aan bij Basiskwaliteit Natuur? Daarbij is het belangrijk te kijken naar het creëren van draagvlak voor de werkzaamheden en naar de vraag hoe en met welke partijen je gaat samenwerken. Communicatie en participatie zijn onmisbare factoren voor succes.

Uitvoeren van maatregelen:

• Dit is een gezamenlijke inspanning, waarbij de bereidheid tot uitvoering doorslaggevend is. Het is belangrijk om de maatregelen financieel mogelijk te maken en de juiste kennis te bieden aan grondbeheerders en eigenaren. Een manier om succesvol aan de slag te gaan, is het kiezen van een of meerdere gebieden waar de potentie én het draagvlak aanwezig zijn om de condities voor de beoogde basiskwaliteit op orde te brengen.

Evalueren van de effecten:

• Op regelmatige basis de effecten van de maatregelen op de condities, de soortenaantallen en -diversiteit evalueren en eventueel bijsturen.

Wat kan ik concreet met Basiskwaliteit Natuur?

Nadat we samen het proces van BKN hebben doorlopen, leveren we je een praktisch document met bijbehorend kaartmateriaal. Je weet welke landschapstypen er zijn in je stedelijk en landelijk gebied en hoe de natuur (binnen je gebied) ervoor staat. Op de kaart zie je in welke gebieden er nog potentie is voor verbetering van de basiscondities. Je hebt hiermee een stevige basis voor het schrijven van beleidsplannen, het maken van beheerkeuzes en het uitvoeren van maatregelen, zowel voor gebiedsgerichte als soortspecifieke plannen.

In de praktijk

Als ecologisch adviesbureau ondersteunen wij momenteel verschillende gemeentes bij het in kaart brengen van de huidige natuur binnen de gemeentegrenzen. Ook werken we voor een opdrachtgever aan de inzet van vrijwilligers bij de benodigde monitoring. Dat is een mooi voorbeeld van hoe je verschillende groepen mensen kunt betrekken bij natuurbescherming. Onze ervaring op het gebied van (burger)participatie en het bij elkaar brengen van stakeholders komt hierbij goed van pas.

Meer lezen over BKN en wat wij voor je kunnen betekenen? Bekijk onze dienst:

 

Basiskwaliteit Natuur ➜